Βγαίνω έξω αρκετές φορές και βλέπω πολλές παρέες ή ακόμη χειρότερα ζευγάρια, τα οποία αν και έχουν πάει εκεί για να διασκεδάσουν και να επικοινωνήσουν, αντί να μιλούν μεταξύ τους, είναι όλοι απορροφημένοι στα κινητά τους. Και εύλογα αναρωτιέμαι τότε γιατί βγήκαν έξω;
Ακόμα πιο άβολο δε, είναι όταν αυτό συμβαίνει στην προσωπική μας ζωή, δηλαδή @ σύντροφός μας ή εμείς αντίστοιχα, αγνοούμε εκείν@ και αφιερώνουμε χώρο αποκλειστικά για να σκρολάρουμε στο κινητό μας, μαθαίνοντας νέα για άλλους, άγνωστους ανθρώπους ή γενικότερα να διαβάσουμε ειδήσεις, παραμελώντας τον δικό μας άνθρωπο. Αυτή ακριβώς τη συμπεριφορά περιγράφει ο όρος phubbing.
To phubbing λοιπόν που είναι φαινόμενο της εποχής μας, καθώς παλαιότερα δεν υπήρχαν smartphones. οι ειδικοί έχουν αποφανθεί πως είναι επιζήμιο για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, καθώς ουσιαστικά αποσυνδέει αυτόν που το κάνει από τον άνθρωπο που έχει φυσική παρουσία δίπλα του και υποτίθεται ότι τον συνδέει με κάποιους άλλους, τους οποίους επιζητά μέσα από την ψηφιακή πραγματικότητα.
Η συμπεριφορά αυτή είναι ενοχλητική και απορριπτική για τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας γιατί τον κάνει να αισθάνεται πως δεν μας προκαλεί ενδιαφέρουν η παρουσία του και αναζητούμε κάτι άλλο μέσα από το κινητό μας τηλέφωνο με αποτέλεσμα να απομακρυνθούμε συναισθηματικά. Και όχι, δεν είναι ακίνδυνο, αλλά εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους που μπορεί να οδηγήσουν ένα ζευγάρι ακόμα και στο χωρισμό. Η Emma Seppälä, ψυχολόγος στα πανεπιστήμια Stanford και Yale και συγγραφέας του Happiness Track λέει σχετικά με αυτή τη συνήθεια ότι «μπορεί να διαταράξει σοβαρά τις διαπροσωπικές σχέσεις σας στην πραγματική ζωή και να σας “αποσυνδέσει” από αυτές».
Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει σχετικά με το phubbing, αυτό μπορεί να κάνει τις αλληλεπιδράσεις πρόσωπο με πρόσωπο λιγότερο ουσιαστικές. Μια από αυτές που δημοσιεύθηκε στο Computers in Human Behavior το 2016, διαπίστωσε ότι η αποστολή γραπτών μηνυμάτων κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας έκανε τη συζήτηση λιγότερο ικανοποιητική για τους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτή, σε σύγκριση με τους ανθρώπους που αλληλεπιδρούσαν χωρίς τηλέφωνα. Μια άλλη μελέτη του 2012, επίσης, διαπίστωσε ότι απλώς και μόνον η παρουσία ενός κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας – ακόμη και αν κανείς δεν το χρησιμοποιούσε – ήταν αρκετή για να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λιγότερο συνδεδεμένοι μεταξύ τους.
Σε γενικές γραμμές όταν οι άνθρωποι βρίσκονται, θεωρούν προσβλητικό, άβολο και τελικά παράγοντα απομάκρυνσης το γεγονός ότι αντί να ασχοληθούν ο ένας με τον άλλον, ασχολούνται με την επικοινωνία με άλλα άτομα μέσω κινητού τηλεφώνου. Σαφώς και υπάρχει κάτι που λέγεται μέτρο και όταν μιλάμε για phubbing τότε εννοούμε ότι γίνεται κατάχρηση, όχι για ένα σκρολάρισμα ή μια επικοινωνία με όρια.
Σε πιο πρόσφατη μελέτη, διαπιστώθηκε ότι το phubbing απειλεί τέσσερις «θεμελιώδεις ανάγκες» όλων – το ανήκειν, την αυτοεκτίμηση, την ουσιαστική ύπαρξη και τον έλεγχο – κάνοντας τους ανθρώπους που κάνουν, αλλά και δέχονται phubbing, να αισθάνονται αποκλεισμένοι και εξοστρακισμένοι.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι το phubbing μπορεί να επηρεάσει έντονα και τις ρομαντικές σχέσεις. Δύο ξεχωριστές πρόσφατες μελέτες διαπίστωσαν ότι όταν δύο σύζυγοι ασκούν phubbing ο ένας στον άλλον, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη και χαμηλότερη ικανοποίηση μέσα στη σχέση. «Αν @ σύντροφος της ζωής σας μιλάει στο τηλέφωνο, αυτό σημαίνει ότι δίνει προτεραιότητα σε κάτι άλλο αντί για εσάς τις στιγμές που συζητάτε και θα έπρεπε να έρχεστε πιο κοντά», σημειώνει η Seppälä. Αντί λοιπόν να προσφέρει σε εσάς τη σημασία που χρειάζεστε για να συνδεθείτε μεταξύ σας, την προσφέρει αλλού και έτσι απομακρύνεστε. Ή αν το κάνετε εσείς σε εκείν@. Και στις δυο περιπτώσεις είναι επιζήμιο για τη σχέση και στο τέλος μπορεί να οδηγήσει στην αγανάκτηση, την αποξένωση, την αδιαφορία και το χωρισμό.
Από αυτή την τακτική επηρεάζεται τόσο εκείνος που τη δέχεται όσο και εκείνος που την ασκεί. Μια μελέτη του περασμένου Φεβρουαρίου διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν τα τηλέφωνά τους ενώ έτρωγαν με φίλους ή την οικογένειά τους απολάμβαναν λιγότερο το γεύμα τους και ένιωθαν πιο αφηρημένοι και λιγότερο αφοσιωμένοι από εκείνους που δεν χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία στο τραπέζι. «Είναι πραγματικά τρομακτικό το γεγονός ότι αντικαθιστούμε τις ανθρώπινες στιγμές μας με το να κοιτάμε μια οθόνη» λέει η Seppälä και προσθέτει πως «Οι χρήστες τηλεφώνων θεωρούνται γενικά λιγότερο ευγενικοί και προσεκτικοί, αλλά και λιγότερο σωστοί συνομιλητές».
«Μπορεί να χάσετε κρίσιμες στιγμές από τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής σας, από εκείνες που πραγματικά συνθέτουν την πραγματικότητά σας», σημειώνει η ψυχολόγος. «Είναι πραγματικά τρομακτικό το γεγονός ότι αντικαθιστούμε τις ανθρώπινες στιγμές μας με το να κοιτάμε μια οθόνη» καταλήγει, ενώ τονίζει πως πρόκειται για μια λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας.
Βέβαια εάν και εφόσον συνειδητοποιήσουμε ότι μας συμβαίνει ή το κάνουμε, μπορούμε σαφώς να το δαμάσουμε και να το ελλατώσουμε:
«Η δημιουργία και η τήρηση αυστηρών κανόνων αναφορικά με τη χρήση της τεχνολογίας, όπως το να βάζετε το τηλέφωνό σας στην άκρη ενώ τρώτε βραδινό, μπορεί να σας βοηθήσει να διαμορφώσετε νέες συνήθειες», προτείνει η ψυχολόγος.
Αν τώρα, είστε το άτομο που έχει δεχθεί το phubbing, η Seppälä συνιστά να εξηγήσετε ήρεμα ότι σας ενοχλεί ωστόσο να μην τα τινάξετε όλα αμέσως στον αέρα: «Να είστε υπομονετικοί και συμπονετικοί και να μην προσβληθείτε από τον άνθρωπο που το ασκεί. Πρόκειται για μια κίνηση που δεν μπορεί να ελέγξει ακόμα». Η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι έχουν πιο αρνητικές αντιδράσεις στο phubbing από ό,τι οι άνδρες και οι νέοι, γι αυτό και μια γυναίκα είναι πιθανότερο να ενοχληθεί ή και να θέλει να χωρίσει το σύντροφό της εάν αυτός αφιερώνει την προσοχή του περισσότερο στο κινητό του παρά στην ίδια. Σε περίπτωση που έχετε τσακωθεί με την γυναίκα σας για κάτι τέτοιο, τώρα ίσως να καταλαβαίνετε ότι είχε περισσότερο δίκιο από όσο της δώσατε. Αναθεωρήστε και καλή ψηφιακή αποτοξίνωση.
‘Ελενα Φάκου
