Brooklynettes
Mία φίλη που αγαπώ και εκτιμώ πολύ, μου ζήτησε να γράψω για τις ερωτικές σχέσεις στις μέρες μας. Γιατί είναι τόσο δύσκολες; «Μπανάλ θέμα, μου είπε, το ξέρω, αλλά μας απασχολεί όλους».
Μετά από σκέψη, κατέληξα ότι δεν είναι καθόλου «μπανάλ». Επίσης, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν αποτελεί σημείο μόνο των καιρών μας. Ο έρωτας, υπήρξε, σε κάθε εποχή, το ίδιο υπέροχος όσο και επώδυνος. Όλοι μας αποζητάμε τον έρωτα, εκείνον που θα έρθει και θα μας κάνει να αισθανθούμε μοναδικοί, θα αλλάξει την πραγματικότητά μας με ένα μαγικό ραβδάκι.
Μέχρι τότε, ανακαλούμε στην μνήμη μας, ακόμα και ασυνείδητα στον ύπνο μας, περασμένους έρωτες. Η ανάμνησή τους, μας προκαλεί ένα ακαθόριστο πόνο, ένα παράπονο, μέχρι να επέμβει η λογική και να μας επαναφέρει. «Δεν ήταν καλός/η για σένα, δεν σου άξιζε, θυμήσου τις άσχημες στιγμές..». Και το κάνουμε, για να προχωρήσουμε.
Μικρό μυστικό που θα πονέσει, συνεχίζεται με δική σας ευθύνη.
«Δεν σας ήθελε, όσο εσείς. Δεν σας επιθυμούσε, όσο εσείς. Δεν ένιωθε τα πρωτόγνωρα συναισθήματα που κατέκλυζαν εσάς. Δεν ήταν ερωτευμένος/η. Και έφυγε». Όπως πράξατε κι εσείς, σε άλλες περιπτώσεις και, άθελά σας, πληγώσατε βαθιά κάποιον. Η σκέψη αυτή, όμως, δεν σας στοιχειώνει. Εδώ, η λογική παίρνει άμεσα τα ηνία. «Καλύτερα, θα τον/την κορόιδευα, θα βρει κάποια/ον που θα τον/την θέλει ολοκληρωτικά, δεν του/της άξιζαν ημίμετρα». Case closed.
Mιλάμε τόσο πολύ για τον έρωτα, επειδή κανείς δεν ξέρει τι είναι ο έρωτας. Δεν είναι ποτέ δυνατόν να εξηγήσουμε τον έρωτα, να χωρέσουμε τον έρωτα σε μία έννοια. Ίσως μόνο οι ποιητές μπορούν και δικαιούνται να μιλήσουν για τον έρωτα.
Κι όμως, όσοι γνωρίζω γύρω μου, τον αναζητούν συνεχώς. Ελπίζουν, εύχονται, να βρεθεί στον δρόμο τους. Και σε αυτό το σημείο, έρχεται το «διαφορετικό» που έχει να προσφέρει η εποχή μας. Tα social media, η απενεχοποίηση του φλερτ και από τα δύο φύλα. «Λες να είναι αυτός, αυτή; Μιλούσαμε τόσες ώρες, έχουμε κοινά ενδιαφέροντα, γελάσαμε, μου άρεσε το στυλ του/της, είναι καλλιεργημένος/η, έχει καλή δουλειά, ταιριάξαμε στο σεξ, κ.ο.κ.».
Μα, αγαπητοί μου, δεν είναι αυτό ο έρωτας. Αυτό, είναι η λογική επεξεργασία στοιχείων για μία πετυχημένη επένδυση. Με μαθηματική ακρίβεια, θα αποτύχει. Κι αν δεν αποτύχει, σίγουρα δεν θα βιώσετε τον έρωτα. Προς μεγάλη σας τύχη ή ατυχία. Απάντηση σε αυτό δεν έχω.
Ο έρωτας, όπως και ο θάνατος στέκονται πάνω από εμάς, μας ξεπερνάνε. Νευροεπιστήμονες, ψυχαναλυτές. Κανείς από αυτούς δεν μπόρεσε ποτέ να προσφέρει ικανοποιητική εξήγηση. Το μυστήριο του έρωτα και του θανάτου, παραμένουν άλυτα.
Το αναπάντεχο της συνάντησης, το τυχαίο της συνάντησης δύο ανθρώπων. Αυτό το τυχαίο δεν χωράει σε επεξηγήσεις.
Ο Φρόυντ δεν πίστευε στο θαύμα του έρωτα. Υποστήριζε, ότι είναι μία ναρκισσιστική αντανάκλαση του «Εγώ» μας στον «άλλον». Για εκείνον, το να ερωτευόμαστε δεν σημαίνει τίποτα περισσότερο από το να λατρεύουμε την ιδανική μας εικόνα, η οποία ενσαρκώνεται στο αντικείμενο του πόθου μας. Δεν κατάφερε, όμως ο Φρόυντ, να μιλήσει για τη μαγεία της συνάντησης (αλήθεια αγάπησε ποτέ πραγματικά ο Φρόυντ κάποια γυναίκα;): Την έκπληξη, το μη προβλέψιμο, το μη προγραμματισμένο της συνάντησης.
Μπορεί για τους ερωτευμένους να φαντάζει ή να θέλουν να πιστεύουν ότι είναι το πεπρωμένο που τους έφερε κοντά. Αλλά, ο έρωτας, είναι πάντα απόρροια της τύχης. Φαίνεται αναμενόμενη η συνάντηση, αλλά είναι πάντα μη αναμενόμενη. Υπάρχει, λοιπόν, κάτι στον έρωτα που αντιστέκεται και θα αντιστέκεται σε κάθε ερμηνεία.
Το να ερωτευτώ, όπως και το να τρελαθώ, δεν μπορεί να είναι πράξη της βούλησης. Ο έρωτας και η τρέλα διαφεύγουν από τον έλεγχο της συνείδησης. Ίσως, αυτός να είναι και ο λόγος που συχνά λέμε : «Πάει ερωτεύτηκε αυτός, τρελάθηκε εντελώς…». Όταν λέω «σ’αγαπώ», μας υπενθυμίζει ο Λακάν, θα πρέπει πάντα να προσθέτω «ακόμα κι αν δεν ξέρω γιατί».
Όταν ερωτευόμαστε, αλλάζει το πρόσωπο του κόσμου. Ο κόσμος συνεχίζει να είναι ο ίδιος και ταυτόχρονα δεν είναι. Ενυπάρχουμε μέσα στον ίδιο κόσμο ως κάτι ξεχωριστό, μοναδικό, οι φακοί που βλέπουμε γύρω μας, αλλάζουν. Είναι σαν να θολώνει το background και το φως πέφτει πάνω σε εμάς τους δύο. Η μαγεία του έρωτα, σύμφωνα με τον Σάρτρ, έγκειται στην προσδοκία. Η ζωή μας είναι «εκλεκτή», «προσδοκώμενη», «επιθυμητή» μέχρι τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειές της, αγαπητή για όλα αυτά που είναι.
Δεν ταυτίζεται ο έρωτας με την σεξουαλική επιθυμία. Την εμπεριέχει, αλλά υπάρχει μία σημαντική διαφορά. Στον έρωτα υπάρχει σεξουαλική επιθυμία για το «όλον», στην φετιχιστική ερωτική επιθυμία, ποθούμε ένα σημείο του σώματος του άλλου. Ακόμα κι αν αυτό που μας προκαλεί και μας προσκαλεί είναι το βλέμμα, μία κίνηση, τα πόδια, τα οπίσθια, το στόμα.
Στον έρωτα ποθούμε τον άλλον ολόκληρο. Ο ερωτευμένος/η ενδιαφέρεται για όλη την ζωή του αγαπημένου προσώπου. Την καταγωγή του, τις αναμνήσεις του, την παιδική του ηλικία, τις προτιμήσεις του, την ψυχική του διάθεση. Τότε η σεξουαλική συνάντηση δεν είναι μία αστραπή που χάνεται, αλλά ένα μυστικό που ενώνει τους δύο. Μια ανακωχή από τις πληγές και τα τραύματα του έξω κόσμου. Μία μυστική συμφωνία για την δημιουργία ενός χώρου και χρόνου όπου οι δύο χάνονται εντελώς από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο τόπος αυτός είναι το σώμα του άλλου. Η μυστική κρυψώνα των ερωτευμένων είναι τα σώματά τους όταν ενώνονται και τίποτα δεν μπορεί τότε να τα απειλήσει. Για αυτό και ο έρωτας στέκεται πάνω από τον θάνατο, για όσο διαρκεί.
Και είναι ακριβώς το παραπάνω που δρα ως αναλγητικό για τον άνθρωπο. Ο οποίος, παράλληλα με την ζωή του, κουβαλάει πάντα στο ασυνείδητο, τον φόβο του πεπερασμένου της ύπαρξής του. Ο έρωτας, έστω και για λίγο, μας απαλλάσσει από αυτό το αβάσταχτο βάρος. Και τότε, όπως συζητούσα με δύο άντρες το καλοκαίρι (ναι, άντρες) σε κάνει να ίπτασαι, όλα συνεχίζουν να κινούνται γύρω σου, αλλά εσύ ενυπάρχεις σε έναν άλλον κόσμο που κανείς δεν μπορεί να εισέλθει ή να απειλήσει. Είδα στα μάτια αυτών των αντρών, τον πόνο, τη νοσταλγία, το αναπάντητο «γιατί το έχασα;». Κι ας κοιτάζανε, μετά από λίγο ,άλλες γυναίκες, όμορφες, ελκυστικές. Μπορεί και να επιθυμούσαν το σεξ μαζί τους. Όμως, είμαι σίγουρη, ότι όπως κάθε ανθρώπινο πλάσμα, πάνω απ΄όλα επιθυμούσαν το «ναρκωτικό» του έρωτα. Και μέχρι τότε, όλοι μας θα βολευόμαστε με το, καθόλου αμελητέο, υποκατάστατο του ενθουσιασμού, του φλερτ, της σεξουαλικής συνεύρεσης που θα μας απαλύνει τον πόνο και θα μας κάνει να ελπίζουμε: « Ίσως, την επομένη φορά να…»
Έχει νόημα να κάνουμε την παραδοχή ότι το τυχαίο της συνάντησης δεν είναι στο χέρι μας; Ότι όσο και αν ψάξουμε σε μπαρ, σε δραστηριότητες, στα social media, η συνάντηση με τον έρωτα θα είναι αναπάντεχη; Κι αν δεν έρθει; Θα συνεχίσουμε να ζούμε, να μιλάμε για δυσκολία στις σχέσεις κτλ. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προετοιμαστούμε για την τυχαία συνάντηση, ακόμα κι αν αυτή δεν έρθει ποτέ. Να ερωτευτούμε τον εαυτό μας (όχι με την ναρκισσιστική έννοια), με την έννοια της αυτοφροντίδας, που για μένα σημαίνει, ενδοσκόπηση, ανακάλυψη του βαθιά κρυμμένου «θέλω» μας για αυτήν την μία και μοναδική ζωή, την καλλιέργεια της πνευματικότητάς μας. Κι αν τότε μας χτυπήσει το βελάκι του έρωτα, θα είναι με έναν άνθρωπο αντίστοιχο, και ο έρωτας θα μας συνεπάρει. Για όσο διαρκέσει. Μπορεί και για πάντα. Μπορεί.
Το άρθρο είναι εμπνευσμένο από το βιβλίο του Massimo Recalcati «Kράτα το Φιλί», εκδόσεις Κέλευθος.
