Περπατώ πολύ συχνά στα Εξάρχεια και συναντώ stencils του Dazno. Eμφανίζονται πάντοτε εκεί που δεν τα περιμένω και η έκπληξη είναι κάτι παραπάνω από ευχάριστη.

Το αγαπημένο μου είναι ένας αναπτρεπτικός μπάτλερ, με την κουκούλα του, με το κοστούμι του, με την μολότοφ του, τον οποίο είδα ένα βράδυ που γύριζα από τη δουλειά έχοντας εκφωνήσει επτά δελτία ραδιοφωνικών ειδήσεων και επέστρεφα στο αυτοκίνητό μου το οποίο είχα παρκάρει σε μια κάθετη οδό της Χαριλάου Τρικούπη. Ο υπέροχος αυτός κουκουλοφόρος με το παπιγιόν, είχε κάνει την καρδιά μου να χτυπήσει δυνατά. Αν είχα ποτέ μου μπάτλερ, ακριβώς έτσι θα ήταν. Σκέφτηκα λοιπον, ότι θα ήθελα να μιλήσω με τον Dazno, τον δημιουργό όλων αυτών των stencil που όποτε τα βλέπω χαμογελάω και τα βγάζω φωτογραφίες. Δεν θα ήθελα να κρατήσω αυτή την συζήτηση για εμένα. Γι αυτό και την μοιράζομαι μαζί σας.

Ο Dazno είναι ακόμα πιο συναρπαστικός τύπος από όσο τον φανταζόμουν. Θα το διαπιστώσετε σετε, όταν προχωρήσετε παρακάτω. Εμείς σαν brooklyne πάλι, θα πατήσουμε την Kate Moss με το ρόπαλό της στην είσοδο των γραφείων μας: αυτό είναι το stencil που μας αφιέρωσε ο ίδιος και δε μπορούσε να μας διαβάσει καλύτερα.

Αρχικά θα ήθελα να μας πεις για εσένα όλα όσα θα ήθελες να ξέρουμε, χωρίς να προχωρήσουμε σε προσωπικές ερωτήσεις που μπορεί να φανούν αδιάκριτες. Με λίγα λόγια να μας συστηθείς: 

Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω αν έχει ιδιαίτερη σημασία το να μπούμε σε μια διαδικασία συστάσεων. Με αυτό θέλω να πω ότι δεν έχει κάποια αξία ποιός/ποιά είμαι, ούτε καν η
οποιαδήποτε παρέμβασή μου στο αστικό τοπίο ίσως. Ουσία για μένα έχει η αντίδραση, να μην αφήσεις το σώμα και το πνεύμα να αδρανήσει, να μουδιάσει, μπροστά στην λαίλαπα
την οποία βιώνεις. Το να βγεις στο δρόμο, να αντικρίσεις και να αντιμετωπίσεις ανθρώπους και καταστάσεις που στον ασφαλή μικρόκοσμο που έχει δημιουργήσει ο καθένας μας, δεν υφίστανται. Το να μην συνηθίσεις την κτηνωδία είναι
νομίζω το ζητούμενο. Αυτός/η θέλω να είμαι. Που δεν ζαρώνει μπροστά στο φόβο, μπροστά στην σύγκρουση.

 Έχεις επιλέξει το stencil ως μορφή τέχνης. Μίλησέ μας για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της τεχνικής και τον λόγο για τον οποίο την προτίμησες:

Το στένσιλ για μένα είναι μια δήλωση στον δημόσιο χώρο. Από την πανδημία και μετά η πόλη έχει γεμίσει ενα σωρό αναβάτες σε άσπρες μηχανές, επιβάτες σε αυτοκίνητα και
αγροτικά με φάρους και σειρήνες που περιφέρουν την ματσίλα τους στην πόλη έτοιμοι για τσαμπουκά και γιαπαρενόχληση σε οτιδήποτε τους κεντρίσει το ενδιαφέρον, για να διασκεδάσουν την πλήξη και την ανυπαρξία τους. Η τεχνική του στένσιλ είναι means to an end, ένας τρόπος να κάνεις αυτο που είναι να κάνεις όσο πιο σύντομα γίνεται.
Είναι αρκετά βολικό να έχεις κάνει την προεργασία σπίτι σου και να έχει μείνει μόνο το ψέκασμα.

Ποια είναι τα μηνύματα που θέλεις να περάσεις μέσω των stencil σου; Πιστεύεις ότι η street art έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο;

Οικουμενικά είναι τα μηνύματα που με ενδιαφέρουν, άχρονα. Στο επίκεντρο είναι η φύση, τα ζώα, ο άνθρωπος. Με επηρεάζει πολύ η επικαιρότητα είναι η αλήθεια, καθώς
είμαι news junkie, αλλά προσπαθώ να βλέπω την μεγάλη εικόνα κάθε θέματος, συνδυάζοντας το με κάποιο στοιχείο της ποπ κουλτούρας, ούτως ώστε να απευθύνεται σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται. Θα ήθελα αυτό που θα δει ο περαστικός σε έναν τοίχο στο Μεταξουργείο να μπορεί να σταθεί και σε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη πόλη του κόσμου. Να αλλάξει τον κόσμο τώρα η street art κάπως χλωμό το βλέπω.
Είναι φοβερά εγωκεντρικό και αφελές να πω ότι η τέχνη γενικά μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ειδικά κάτι που γίνεται στον δρόμο που είναι εξορισμού εφήμερο και
φθαρτό. Συνοδοιπόρος μόνο μπορεί να είναι η τέχνη, να εμπνεύσει, να δώσει κουράγιο και ίσως την αφορμή για μια προσωπική μεταστροφή απο το εσωστρεφές και αυτοαναφορικό προς κάτι συλλογικότερο και πιο ουσιαστικό.

Ποιος καλλιτέχνης σε εμπνέει ή σε επηρεάζει και σε ποια έκθεση ή ποιο μουσείο θα ήθελες μια ημέρα να δεις τα έργα σου;

Ασυνείδητα επηρεάζομαι από οτιδήποτε έχω δει νομίζω. Στον δρόμο, στο ίντερνετ, σε ένα μουσείο, σε μια συναυλία, σε μια θεατρική παράσταση, σε ένα βιβλίο που διάβασα όταν
ήμουν δεκατεσσάρων. Όλες αυτές οι χαοτικές προσλαμβάνουσες που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος κάποια στιγμή συσσωρεύονται, σου γρατσουνάνε την ύπαρξη, κάνουν αισθητή την παρουσία τους, αρχίζουν να συγκλίνουν, και κάπως πρέπει να παροχετευθούν.
Μουσεία και εκθέσεις, δεν είχα ποτέ στο μυαλό μου, δεν με αφορούν. Είναι για άλλους ανθρώπους αυτές οι αναζητήσεις. Εμένα το σήμερα με νοιάζει και το αύριο. Το μεθαύριο
είναι μακριά ακόμα.

 Έχεις πολιτικοποιηθεί ποτέ μέσα από την τέχνη σου; Είναι το political stencil κάτι το οποίο σε εκφράζει και το ασπάζεσαι;

Όλα στην ζωή είναι πολιτική. Απο το πώς θα απευθυνθείς στον εργαζόμενο στο γκισέ της δημόσιας υπηρεσίας που πήγες, μέχρι την εργασιακή σου ηθική σε μια μεγάλη
πολυεθνική. Ακόμα και αυτός που λέει οτι δεν με αφορά η πολιτική παίρνει ξεκάθαρη θέση. Προβληματική στην καλύτερη των περιπτώσεων, μπορεί και επικίνδυνη.

Κάποιοι street artists έχουν επιλέξει να αποκαλύψουν την ταυτότητα και το πρόσωπό τους και κάποιοι άλλοι όχι. Που τοποθετείσαι και γιατί;

Δυστυχώς ή ευτυχώς δυσκολεύομαι πολύ να διαχωρίσω τον καλλιτέχνη απο το έργο του. Όσο λιγότερα ξέρω για κάποιον τόσο πιο εύκολα μπορώ να απολαύσω αυτό που θα μου
προσφέρει. Για μένα η τέχνη ειναι κάτι ανώτερο, και με στενοχωρεί βαθιά οταν συνειδητοποιώ ότι ο άνθρωπος που δημιούργησε ένα αριστούργημα το οποίο κίνησε το
συναίσθημά μου είναι κάτι λιγότερο απο αριστουργηματικός. Κατανοώ την ανθρώπινη φύση που έρχεται με φοβερές ατέλειες, προβλήματα και αντιφάσεις, αλλα η οπτική μου
πάνω σε αυτό είναι τελείως ρομαντική. Και είμαι οκ με αυτό. Δεν είναι καθόλου εποικοδομητική θεωρώ η οποιαδήποτε σύνδεση του έργου με πρόσωπο και ταυτότητα.
Οπότε προφανώς και είμαι τελείως υπέρ της ανωνυμίας/ψευδωνυμίας.

Για ποιο stencil σου δηλώνεις πιο περήφανος από όλα και ποιο είναι το αμέσως επόμενο που θα πατήσεις εκεί έξω;

Δύσκολη λέξη η περηφάνια για να την χρησιμοποιήσω. Μου κλωτσάει πολύ. Είναι και όλες αυτές οι συζητήσεις περι εθνικής περηφάνιας και τέτοιου είδους μικροαστικές
μαλακίες που έχουν συμβάλλει τα μέγιστα σε αυτήν μου την άρνηση. Και για να χρησιμοποίησω και μια παροιμία, βιβλική κιόλας, η περηφάνια προηγείται της πτώσης. Δεν ξέρω καθόλου ποιο θα είναι το επόμενο στένσιλ που θα κόψω. Θα δείξει.

Πιστεύεις ότι οι ελληνικοί δρόμοι έχουν αρκετή urban τέχνη να τους ομορφαίνει κι αν όχι γιατί;

Οι δρόμοι έχουν αυτό που τους αξίζει. Είναι μια αντιπροσωπευτική απεικόνιση της κοινωνίας μας. Ίσως θα ήθελα να είναι έτσι. Δεν ξέρω. Ενα μίγμα από αφίσες,
κόλλες, αυτοκόλλητα, σπρέι και φτηνό πλαστικό χρώμα σε αγαστή συνύπαρξη με φωτορυπαίνοντα διαφημιστικά πάνελ και πολύχρωμες ταμπέλες μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων. Η έλλειψη ομοιομορφίας, αποστείρωσης, συνοχής, είναι πολύ
ενδιαφέρουσα συνθήκη.

Πως σχολιάζεις τη φράση του Banksy ” if graffiti changed anything it would be illegal “;

Είναι γεγονός ότι από το γκραφίτι – από τη φύση του – μπορεί να προκύψει μια υποκουλτούρα απείθειας, ανυπακοής και δημιουργίας. Και τι πιο υγιές απο την διαμόρφωση προσωπικοτήτων που μαθαίνουν να αμφισβητούν την εξουσία και έννοιες όπως νόμιμο και παράνομο by default.

Αν σου ζητούσαμε να πατήσεις ένα stencil για το Brooklyne, τι θα ήταν αυτό;

Είχα κάνει ένα πριν κάποιο καιρό ένα με την Κate Moss να κρατάει ένα ρόπαλο του μπειζμπολ. Νομίζω οτι είναι αρκετά ταιριαστό και θα το έκανα στον τοίχο του γραφείου σας ευχαρίστως.

Φωτογραφίες: Λήδα Τουλουμάκου